Việc ba anh em Đoàn Văn Báu, Lê Khả Giáp và Anh Hùng rời khỏi đoàn của ông Lê Anh Tú (sư Minh Tuệ) đã gây xôn xao dư luận. Đây là những người được xem là đồng hành thân cận ban đầu. Nhiều câu hỏi được đặt ra về lý do thực sự đằng sau quyết định bất ngờ này, đặc biệt là khi chỉ có ông Đoàn Văn Báu là người được cho là “tắc ý” phải rời đi.
Không phải ngẫu nhiên mà tiến sĩ an ninh Đoàn Văn Báu lại xuất hiện và giúp đỡ ông Lê Anh Tú vào thời điểm đó. Sự xuất hiện này được cho là một sự sắp đặt có chủ ý, nhằm giải quyết bài toán khó cho chính quyền khi đám đông vây quanh “hiện tượng mạng Phật sống Minh Tuệ” gây mất an toàn an ninh. Ông Báu với kinh nghiệm và bộ kỹ năng của mình được xem là người phù hợp để giúp ông thầy thoát khỏi bế tắc một cách hợp lý.
Tuy nhiên, điều bất ngờ là cả Lê Khả Giáp và Anh Hùng đều quyết định cùng rời đoàn, dù người bị “tắc ý” chỉ là ông Báu. Điều này cho thấy sự gắn bó sâu sắc và lời thề kết nghĩa đạo viên “cùng sinh tử” giữa ba anh em. Lê Khả Giáp sau này cũng khẳng định đó là quyết định đúng đắn và nếu được chọn lại vẫn sẽ rời đi. Quyết định rời đoàn của ba anh em Báu Giáp Hùng đã khiến cộng đồng Phật tử dõi theo đoàn bộ hành thời điểm ấy không khỏi xúc động. Dù không thể đồng hành đến cuối cùng, họ được cho là đã nhận được bài học sâu sắc.
Sau khi bị “tắc ý” rời đoàn, tiến sĩ Báu được cho là đã sử dụng “kế nghi binh”, giả vờ đăng hình ảnh ra sân bay về nước nhưng thực chất vẫn âm thầm ở lại theo dõi tình hình, nhằm “dụ cho các thế lực trong bóng tối xuất hiện”. Tuy nhiên, kế sách này đã không thành công khi ông thầy Minh Tuệ không chấp nhận Báu quay lại. Việc phải rời đi trong hoàn cảnh đó là một nỗi buồn vô tận với ông Báu.
Câu hỏi lớn đặt ra là tại sao ông Lê Anh Tú lại muốn loại bỏ Đoàn Văn Báu. Theo phân tích, đằng sau câu chuyện này có một “mưu đồ rất lớn”. Ông Lê Anh Tú được cho là nghi ngờ và sợ hãi Báu, đặc biệt sau khi Báu thừa nhận là người của an ninh khi được hỏi. Việc loại Báu khỏi đoàn không phải do sự tác động từ các sư nhỏ trong đoàn, mà ngược lại, các sư nhỏ chỉ là công cụ để ông Minh Tuệ thực hiện ý định của mình. Lê Anh Tú, dù chưa nhận mình là sư hay thầy, lại là người quyền lực nhất trong đoàn lúc bấy giờ.
Nội dung bài viết cũng hé lộ rằng Hạnh Đầu Đà không phải là lựa chọn gốc rễ hay pháp tu ban đầu của ông Lê Anh Tú. Những thước phim cũ cho thấy ông từng mặc áo vàng tu sĩ và nói về việc chữa bệnh bằng thuốc dân gian trước khi khoác y phấn tảo. Ý tưởng hành trì Hạnh Đầu Đà có thể là một “sáng kiến chiến lược” từ phía “làng Nguyên Thủy Yên Bái”, nơi được xem là cái nôi hình thành mô hình tăng đoàn mà Tú Tuệ theo đuổi sau này.
Hạnh Đầu Đà được xem như một biểu tượng thiêng liêng, một “mặt nạ” hay “lớp vỏ tâm linh” để biện minh cho tham vọng thực sự: phục dựng một hình mẫu tăng đoàn thời cổ, đông đảo và thị uy. Hình ảnh y phấn tảo, nồi cơm điện và dáng vẻ đầu trần chân đất đã tạo hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ, làm lu mờ những câu hỏi về nội dung tu tập thực chất. Từ đó, Tú Tuệ và nhóm cố vấn đã nhanh chóng quy tụ lực lượng lớn. Tuy nhiên, việc kết hợp Hạnh Đầu Đà (pháp tu độc cư) với mô hình tăng đoàn (cộng cư) là mâu thuẫn căn bản trong giáo lý, cho thấy sự hiểu biết hời hợt về Phật pháp.
Chính mâu thuẫn này và tham vọng quyền lực đằng sau chiếc áo phấn tảo đã dẫn đến sự bất đồng giữa Tú Tuệ và ông Đoàn Văn Báu. Ông Báu được cho là không đồng thuận với tham vọng đó và cuối cùng bị loại bỏ khỏi nhóm khi đến Thái Lan.
Quan sát toàn bộ hành trình, có thể thấy pháp tu Hạnh Đầu Đà không phải là mục đích cốt lõi. Mục tiêu thực sự là khôi phục mô hình tăng đoàn về mặt hình ảnh và số lượng. Sau khi loại bỏ ông Báu, Tú Tuệ còn chủ động xin bảo lãnh thêm người để mở rộng đoàn. Trong suốt hành trình, đoàn Minh Tuệ được cho là không nghiêm túc tuân thủ 13 Hạnh Đầu Đà khắt khe, mà lại chú trọng vào số lượng người nhập đoàn và cách hình ảnh được ghi lại, truyền thông trên các nền tảng số. Các kênh hậu thuẫn phía sau rất nhạy bén trong việc xây dựng hình ảnh, từ việc ra điều kiện cho ông Báu khoác y phấn tảo đến việc chấp nhận người nước ngoài vào đoàn mà không cần xuống tóc, tất cả đều nhắm vào hiệu ứng truyền thông hơn là giới luật.
Về bản chất, Hạnh Đầu Đà ở đây chỉ là một chiếc mặt nạ để thu hút công chúng bằng sự khổ hạnh. Nhưng đằng sau đó là tính toán kỹ lưỡng để dựng nên một tăng đoàn không phải để hoằng truyền đạo lý mà là một “sản phẩm của truyền thông”, vận hành như mô hình xã hội hóa đức tin sai lệch.
Tóm lại, Tú Tuệ đã chọn tăng đoàn, chọn số đông, chọn hình ảnh, chọn truyền thông thay vì con đường độc cư và đoạn tận theo tinh thần Hạnh Đầu Đà. Con đường khổ hạnh ép xác, như Đức Phật lịch sử đã nhận ra, không phải là con đường đi đến giác ngộ. Ngài đã từ bỏ lối tu cực đoan ấy để bước vào Trung Đạo.
