Tình hình kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến động mạnh mẽ, đặt ra không ít thách thức cho các nền kinh tế mở như Việt Nam. Lạm phát dai dẳng tại nhiều quốc gia phát triển, nguy cơ suy thoái cận kề, và sự đứt gãy chuỗi cung ứng cục bộ tiếp tục tạo nên bức tranh đầy khó khăn. Tuy nhiên, trong bối cảnh ấy, nền kinh tế Việt Nam vẫn cho thấy sức chống chịu đáng kể, đồng thời xuất hiện những yếu tố nội tại và ngoại sinh tiềm năng tạo ra “cú hích” tăng trưởng trong trung và dài hạn. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn những thách thức hiện tại và làm rõ cơ hội từ việc đẩy mạnh chuyển đổi số và giải ngân đầu tư công một cách hiệu quả.
Thách thức đầu tiên và rõ ràng nhất đến từ suy giảm tổng cầu trên thị trường quốc tế. Các đơn hàng xuất khẩu, vốn là động lực tăng trưởng chính của Việt Nam, đang chậm lại ở nhiều ngành hàng, từ dệt may, da giày đến điện tử. Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến sản xuất, việc làm và thu nhập của người lao động. Áp lực tỷ giá, dù đã được Ngân hàng Nhà nước kiểm soát khá tốt, vẫn là một yếu tố cần theo dõi sát sao trong bối cảnh Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) và các ngân hàng trung ương khác tiếp tục chính sách thắt chặt tiền tệ. Dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tuy vẫn duy trì ở mức tích cực, nhưng áp lực cạnh tranh thu hút FDI chất lượng cao đang ngày càng gia tăng.
Trong nước, các doanh nghiệp vẫn đối mặt với khó khăn về tiếp cận vốn, chi phí sản xuất tăng cao và sức mua nội địa phục hồi chậm hơn kỳ vọng ở một số lĩnh vực. Thị trường bất động sản đang trải qua giai đoạn điều chỉnh, bộc lộ những rủi ro và điểm nghẽn cần tháo gỡ kịp thời để tránh tác động lan tỏa tiêu cực đến hệ thống tài chính và niềm tin của nhà đầu tư. Sự biến động của thị trường chứng khoán trong thời gian qua cũng phản ánh tâm lý thận trọng của nhà đầu tư trước những bất định kinh tế vĩ mô toàn cầu và trong nước. Quản lý rủi ro và nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp là nhiệm vụ cấp bách hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên, không phải chỉ toàn gam màu xám. Kinh tế Việt Nam vẫn giữ được nền tảng vĩ mô tương đối ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức mục tiêu, và các cân đối lớn của nền kinh tế (cán cân thương mại, dự trữ ngoại hối) vẫn được đảm bảo. Đáng chú ý, hai động lực tiềm năng được kỳ vọng sẽ tạo ra sức bật mới chính là chuyển đổi số và đẩy mạnh đầu tư công.
Chuyển đổi số không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp và cơ quan nhà nước để nâng cao hiệu quả, tối ưu chi phí và tạo ra mô hình kinh doanh mới. Việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây, và blockchain đang dần thay đổi cách vận hành của nhiều ngành. Trong lĩnh vực tài chính cá nhân, các dịch vụ ngân hàng số và fintech phát triển mạnh mẽ, mang lại sự tiện lợi cho người dùng và mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính. Ngay cả các dịch vụ vay tiền online có kiểm soát cũng đang trở thành một phần của bức tranh kinh tế số, đáp ứng nhu cầu vốn nhanh chóng cho một bộ phận người dân và doanh nghiệp nhỏ. Việc đầu tư vào hạ tầng số, an ninh mạng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho kinh tế số là bước đi chiến lược, tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững trong dài hạn.
Cùng với chuyển đổi số, việc giải ngân mạnh mẽ và hiệu quả nguồn vốn đầu tư công được xem là “chìa khóa vàng” để kích thích tổng cầu nội địa và hoàn thiện hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội. Khi các công trình giao thông trọng điểm, hạ tầng năng lượng, và các dự án kết nối vùng được triển khai, nó không chỉ tạo ra việc làm, tăng thu nhập cho người dân mà còn giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, thách thức nằm ở việc làm sao để giải ngân nhanh chóng nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, chống thất thoát, lãng phí và tham nhũng. Việc số hóa quy trình quản lý đầu tư công, tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình là cực kỳ cần thiết.
Đối với nhà đầu tư trong bối cảnh này, việc đa dạng hóa danh mục và tìm hiểu kỹ lưỡng là rất quan trọng. Thị trường chứng khoán có thể còn nhiều biến động, nhưng những cổ phiếu của các doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững chắc, hoạt động trong lĩnh vực hưởng lợi từ đầu tư công hoặc chuyển đổi số có thể là điểm sáng. Thị trường bất động sản có thể đang điều chỉnh, nhưng phân khúc nhà ở thực hoặc bất động sản công nghiệp tại các khu vực có hạ tầng phát triển tốt vẫn tiềm năng. Các kênh đầu tư khác như quỹ đầu tư, vàng, hoặc gửi tiết kiệm cũng cần được cân nhắc tùy theo khẩu vị rủi ro của mỗi người.
Nhìn về phía trước, con đường phục hồi và tăng trưởng của kinh tế Việt Nam sẽ còn nhiều gập ghềnh. Tuy nhiên, với quyết tâm đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, giải ngân hiệu quả nguồn lực đầu tư công và tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để vượt qua khó khăn hiện tại, tận dụng các cơ hội mới và duy trì đà phát triển trong bối cảnh kinh tế thế giới đầy biến động. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa, cùng với nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp và người dân, sẽ là yếu tố quyết định thành công. Việc theo dõi sát sao diễn biến kinh tế toàn cầu và có những phản ứng chính sách linh hoạt, kịp thời là cực kỳ quan trọng để ứng phó hiệu quả với những “cơn gió ngược” có thể ập đến bất cứ lúc nào. Thời điểm hiện tại đòi hỏi sự chủ động, sáng tạo và khả năng thích ứng cao từ tất cả các chủ thể trong nền kinh tế. Nền tảng vĩ mô vững vàng kết hợp với hai động lực mạnh mẽ là chuyển đổi số và đầu tư công được kỳ vọng sẽ tạo ra sức bật cần thiết, đưa kinh tế Việt Nam vượt qua thách thức và hướng tới một tương lai phát triển thịnh vượng hơn.
