Cánh cửa của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra với tốc độ chóng mặt, và trung tâm của làn sóng chuyển đổi này chính là Trí tuệ Nhân tạo (AI). Tại Việt Nam, không còn là khái niệm xa vời, AI đã trở thành chiến trường nóng bỏng, nơi các tập đoàn công nghệ lớn, startup đầy khát vọng và thậm chí cả cơ quan nhà nước đang lao vào một cuộc đua định hình tương lai số. Câu hỏi đặt ra không phải là “AI có quan trọng không?”, mà là “Ai sẽ là người dẫn đầu cuộc chơi đầy thách thức và cơ hội này?”.
Sự phát triển của công nghệ AI tại Việt Nam đang diễn ra trên nhiều bình diện. Từ những ứng dụng cơ bản trong cuộc sống hàng ngày như trợ lý ảo trên điện thoại thông minh, gợi ý sản phẩm trên sàn thương mại điện tử, cho đến các giải pháp phức tạp hơn phục vụ chuyển đổi số trong doanh nghiệp. Các ngân hàng sử dụng AI để phát hiện gian lận và cải thiện dịch vụ khách hàng, các công ty bán lẻ tối ưu hóa chuỗi cung ứng, và ngành y tế ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh. Điều này cho thấy tiềm năng to lớn và nhu cầu cấp thiết về giải pháp AI phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
Cuộc đua này có sự tham gia của nhiều “tay chơi” sừng sỏ. Một mặt là các tập đoàn công nghệ viễn thông và IT hàng đầu với nguồn lực tài chính và hạ tầng mạnh mẽ. Họ đang đầu tư mạnh vào R&D, xây dựng các nền tảng AI, và phát triển các sản phẩm, dịch vụ tích hợp AI cho thị trường doanh nghiệp. Các giải pháp doanh nghiệp dựa trên AI như phần mềm quản lý khách hàng thông minh, hệ thống phân tích dữ liệu lớn (dữ liệu lớn), hay tự động hóa quy trình đang trở thành mũi nhọn cạnh tranh.
Mặt khác, một làn sóng các startup công nghệ trẻ và năng động đang nổi lên. Họ thường tập trung vào các thị trường ngách, giải quyết các vấn đề cụ thể bằng AI với sự linh hoạt và khả năng sáng tạo cao. Các lĩnh vực như xử lý ngôn ngữ tự nhiên tiếng Việt, thị giác máy tính cho nông nghiệp thông minh hay marketing số ứng dụng AI đang chứng kiến sự bùng nổ của các startup này. Mặc dù còn non trẻ về nguồn lực, họ lại là nguồn cung cấp ý tưởng đột phá và là động lực quan trọng thúc đẩy sự đổi mới trên thị trường công nghệ.
Tuy nhiên, con đường trở thành cường quốc AI không hề bằng phẳng. Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên là bài toán nhân lực chất lượng cao. Số lượng chuyên gia AI đủ trình độ và kinh nghiệm còn rất hạn chế. Nhu cầu đào tạo công nghệ chuyên sâu về AI, học máy, và khoa học dữ liệu là vô cùng lớn. Các trường đại học và viện nghiên cứu đang nỗ lực bắt kịp, nhưng khoảng cách giữa kiến thức hàn lâm và yêu cầu thực tế của ngành công nghiệp vẫn còn là một rào cản đáng kể.
Thứ hai là vấn đề dữ liệu. AI cần dữ liệu sạch, lớn và đa dạng để huấn luyện. Việc thu thập, xử lý và quản lý dữ liệu lớn tại Việt Nam còn nhiều khó khăn, liên quan đến hạ tầng, quy định pháp lý và nhận thức về bảo vệ dữ liệu. Mặc dù hạ tầng điện toán đám mây đang được cải thiện, việc xây dựng các trung tâm dữ liệu hiện đại và đảm bảo an toàn an ninh mạng để phục vụ phát triển AI vẫn đòi hỏi nguồn đầu tư công nghệ khổng lồ.
Thứ ba là khung pháp lý và chính sách. Để AI phát triển bền vững, cần có các quy định rõ ràng về đạo đức AI, quyền riêng tư dữ liệu, trách nhiệm pháp lý của các hệ thống AI. Chính phủ Việt Nam đã nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số và AI, ban hành các chiến lược quốc gia. Tuy nhiên, việc triển khai và cập nhật chính sách sao cho phù hợp với tốc độ phát triển của công nghệ vẫn là một thách thức liên tục.
Bất chấp những khó khăn, cơ hội cho Việt Nam trong cuộc đua AI là rất lớn. Vị trí địa lý thuận lợi, nền kinh tế đang phát triển năng động, dân số trẻ yêu công nghệ là những yếu tố nền tảng. Nếu tận dụng tốt công nghệ AI, Việt Nam có thể tạo ra bước nhảy vọt về năng suất lao động, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên trường quốc tế, và giải quyết các vấn đề xã hội như giao thông, y tế, giáo dục.
Cuộc đua AI tại Việt Nam không chỉ là cuộc cạnh tranh giữa các công ty, mà còn là cuộc chạy đua của cả quốc gia. Sự phối hợp giữa Nhà nước, khối doanh nghiệp, viện nghiên cứu và cộng đồng là chìa khóa quyết định. Các chương trình hỗ trợ đầu tư công nghệ, khuyến khích nghiên cứu khoa học, xây dựng hạ tầng số và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cần được đẩy mạnh hơn nữa.
Ai sẽ là người chiến thắng cuối cùng trong cuộc đua AI tại Việt Nam? Có lẽ không có một “ông chủ” duy nhất. Tương lai số sẽ thuộc về những tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân nào nhanh nhạy nắm bắt cơ hội, dũng cảm đầu tư, không ngừng đổi mới và biết cách hợp tác để tạo ra giá trị từ công nghệ AI. Đó là cuộc đua về sự sáng tạo, khả năng ứng dụng và tiềm lực đầu tư công nghệ, nơi mỗi bước đi đều định hình cục diện của nền kinh tế số Việt Nam trong những năm tới. Tầm quan trọng của giải pháp doanh nghiệp thông minh, marketing số hiệu quả dựa trên AI, và khả năng xử lý dữ liệu lớn sẽ ngày càng tăng, trở thành thước đo năng lực cạnh tranh thực sự trên thị trường công nghệ đầy khốc liệt này.
